Pierwsze wzmianki o Ławaryszkach w źródłach pisanych znajdujemy w 1443 roku. Przypuszcza się jednak, że w okolicach tych ludzie mieszkali już III-IV wieku. Różnego rodzaju amatorskie znaleziska przemawiają za tym, iż istniała tu znaczna osada. Szczątki dawnych pieców do wypalania rudy błotnej znalezione na terenie dzisiejszych Ławaryszek, zdaniem profesora A. Dawidowicza, świadczą o tym, że w miejscowościach tych wytapiano żelazo. Niektóre znaleziska archeologiczne pozwalają twierdzić, że żelazo w Ławaryszkach wytapiano także w XVI-XVII wiekach.
Za czasów wielkiego księcia litewskiego Giedymina powstał trakt Wilno – Połock, który prowadził przez Nową Wilejkę, Ławaryszki, Świry, Postawy. Właśnie przy tym trakcie, w odległości 24 km na wschód od Wilna na lewym i prawym brzegu Wilenki, znajdują się Ławaryszki. W Metryce Litewskiej znajdujemy wpis z 1443 roku, informujący, że dzierżawcą Ławaryszek był wtedy wojewoda wileński Jan Dowgird.
Źródła także świadczą, że w XVII wieku ówczesne dobra ławaryskie były w posiadaniu magnackiej rodziny Paców. Po Sapiehach, w pierwszych latach XVIII wieku, dostały się one Danielowi Wykowskiemu, lecz już w 1766 roku starostwo ławaryskie dzierżawili Zubergowie. Z kolei same Ławaryszki odnajmowali kolejno Michał Kossowski i Adam Bielski, a taka sytuacja trwała mniej więcej do roku 1842.
Są wzmianki o tym, iż ostatnim dzierżawcą starostwa był radca tytularny Pogórski. Po zniesieniu pańszczyzny w latach 1864-1869 ziemie starostwa ławaryskiego podzielono chłopom. Najbardziej urodzajne oddano wówczas tym, którzy przyjęli prawosławie. Centrum starostwa, czyli same Ławaryszki, dostały w posiadanie rodzin: Raczewskich, Krasowskich, Giedrojciów, Jegorów, Dziechciorów, Niedorezowów.
Źródła:
Książka „Slabados kaimo istorija ir tradicijos” – Kaunas, 2012
Autor pracy:
Sebastian Głazko – nauczyciel Waldemar Szełkowski
Gimnazjum im. J.I. Kraszewskiego w Wilnie
WYRÓŻNIENIE w Konkursie „Wileńszczyzna mą Ojczyzną”
Ostatnia aktualizacja: 16 czerwca, 2019
