Wincenty Salwiński (1914-1939)

Rodzina Salwińskich od dawna mieszkała w okolicach Wilna. Była to szlachta ziemiańska.

We wsi Piktokańce (dwadzieścia kilometrów od Wilna) w 1813 r. urodził się Karol Salwiński, pradziadek Wincentego. Ojciec Wincentego Salwińskiego, też Wincenty, po zawarciu związku małżeńskiego w kościele w Rudominie z Teofilią Żeromską zamieszkał w jej rodzinnym majątku w Sokolnikach koło Rudominy. Tam na świat przyszły wszystkie ich dzieci: Feliks – 1905 r., Zofia – 1906 r., Władysław – 1908 r., Józef – 1910 r., Janina – 1913 r., Wincenty – 1914 r., Wacław – 1916 r., Jadwiga – 1924 r. Jadwiga zmarła jako małe dziecko, zaś Zofia oraz Janina założyły rodziny i przez całe życie mieszkały w Sokolnikach. Władysław zginął śmiercią tragiczną wraz po wojnie. Wacław, najmłodszy w rodzinie, po wojnie osiadł na półwyspie helskim. Przez długie lata był dyrektorem domu wypoczynkowego „Merkury” w Juracie. Józefa wojna rzucała po całej Europie, ożenił się i zamieszkał na stałe w Londynie, gdzie przebywał do końca swych dni. Natomiast Feliks, najstarszy z rodzeństwa, wrócił do rodzinnej posiadłości i zamieszkał w Nowych Piktokańcach.

Wincenty Salwiński urodził się 15 sierpnia 1914 r. w Sokolnikach. Ochrzczono go w kościele katolickim w Rudominie. W latach 1929-1931 uczył się w trzyklasowej Publicznej Szkole Powszechnej w tejże Rudominie. Trzeba przyznać, że nie należał tu do najlepszych uczniów, ponieważ ogólny wynik roku szkolnego był zawsze tylko „dobry”. Miał zdolności do robótek ręcznych oraz do ćwiczeń cielesnych. W 1932 roku rozpoczął naukę w czteroklasowej Publicznej Szkole Powszechnej. Zrobił znaczne postępy i miał bardzo dobre wyniki, ukończył szkołę z wyróżnieniem. Był zamiłowany w geografii oraz w geometrii, o czym świadczą zeszyty i ćwiczeniówki, świadectwa szkolne Wincentego. Wszystko to pieczołowicie przechowywał najstarszy brat Feliks. Mając tak dobre wyniki w nauce, bez trudu kontynuował naukę w szkole rolniczej w Bukiszkach i po jej ukończeniu został agronomem. Na jego decyzję wpłynęła miłość do ziemi oraz to, że rodzice, właściciele dość dużego majątku, chcieli, aby był zarządzany i uprawiany fachowo. Jeszcze jako uczeń szkoły rolniczej, założył uprawę truskawek, co w tym czasie i w tych okolicach było rzadkością.

W dniu 17 września 1939 r. wojska Związku Radzieckiego wkraczają do Polski. Wilno było tylko częściowo przygotowane do obrony. 18 września, przed godziną 18.00, dowódca garnizonu wileńskiego, płk Jarosław Okulicz-Kozaryn wydał rozkaz o niebronieniu Wilna i wycofaniu wojska polskiego z linii obronnej i ewakuacji na Litwę. Gdy sowieci wkroczyli do Wilna, nikt nie stawił oporu, wyjątek stanowiła młodzież gimnazjalna i akademicka oraz nieliczne grupy wojskowe. Wincenty Salwiński wraz z szeregowymi Piotrem Stacirewiczem i Wacławem Sawickim podjęli samowolną decyzję o zaciągnięciu warty przy grobie Matki i Serca Piłsudskiego. Dwaj szeregowi zginęli na miejscu. Wincenty jeszcze się bronił, ale został śmiertelnie ranny i zmarł od upływu krwi na wzgórzu naprzeciwko Rossy. Jeszcze wiele lat po upływie wojny na tym miejscu nie rosła trawa, ziemia była przepalona krwią. Feliks Salwiński został powiadomiony o śmierci młodszego brata. Przyjechał z Sokolników do Wilna, aby go pochować. Na miejscu znalazł zwłoki jeszcze dwóch żołnierzy i wszyscy trzej spoczęli na Rossie, a na grobach stanęły drewniane krzyże. Zginęli, jak mówił J. Piłsudski: „Żołnierz umiera dla innych, nigdy dla siebie.” W latach siedemdziesiątych Feliks otrzymał pozwolenie władzy radzieckiej na postawienie kamiennych pomników.