Początki Poczty Wileńskiej

Początki przekazywania wiadomości drogą pocztową sięgają zamierzchłych czasów, choć pierwotnie miały inny wymiar. Nawet sam wyraz ,,poczta” kiedyś nie był używany tak, jak rozumiemy go dzisiaj. Początki współczesnej poczty związane są z dworami, klasztorami i innymi ośrodkami władzy.

Od XVI wieku obserwujemy początki rozwoju poczty litewskiej. Wielki książę litewski i król Polski Zygmunt August mało bywał w Krakowie. Sprawy na Litwie oraz miłosne perypetie z piękną Barbarą Radziwiłłówną zatrzymywały go w grodzie nad Wilią. W tym właśnie czasie pojawia się potrzeba nawiązania łączności między dwiema stolicami: Wilnem i Krakowem.

11 lipca 1562 roku Krzysztof Taxis, dawny pocztomistrz augsburski oraz nadworny pocztomistrz cesarski, otrzymał przywilej zorganizowania łączności pocztowej na Litwie. Taxis zorganizował pocztę, składającą się z dwóch części: ,,poczty litewskiej” oraz ,,poczty włoskiej”. Z Krakowa wiodły dwa trakty (drogi): do Wilna i przez Wiedeń do Wenecji. Korespondencja z Krakowa do Wenecji docierała w ciągu 10 dni, z Krakowa do Wilna natomiast w ciągu 7, a nawet 5 dni.

Z usług poczty korzystały wyłącznie osoby zamożne. Za przesłanie listu o wadze około 13 gramów wypadło zapłacić 6 groszy.

Następcą Taxisa byli kolejno: mieszczanin krakowski włoskiego pochodzenia Piotr Maffon (w latach 1564-1569) oraz krakowski bankier Sebastian Montelupi (od 1569 roku). Za Montelupiego pocztę z Krakowa do Wenecji przesyłano co tydzień, a na Litwę – co 3 tygodnie. Król płacił Montelupiemu rocznie 1300 talarów, a wydatki na utrzymanie poczty pokrywano z opłat, uzyskiwanych z tytułu przyjmowania i doręczania korespondencji prywatnej.

W 1667 roku, po zawarciu rozejmu andruszowskiego, kończącego wojnę Rzeczypospolitej z Cesarstwem Rosyjskim, wprowadzono stałą wymianę pocztową między Moskwą a Wilnem. Stąd listy były dostarczane do Krakowa. W taki sposób powstaje tak zwany długi trakt pocztowy: Moskwa – Wilno – Kraków, obsługiwany z pomocą koni.

W 1840 roku do przewozu pasażerów i przesyłek pocztowych na terytorium Litwy pojawiają się dyliżanse. W pojeździe znajdowały się przedziały dla kilkunastu osób. Z przodu, na tak zwanym koźle, siedzieli konduktor i woźnica, natomiast z tyłu pojazdu oraz na dachu znajdowały się miejsca, przeznaczone na przesyłki i bagaże pasażerów.

Prawdziwą rewolucję w łączności pocztowej spowodowały pociągi. Ustanowiono również jednaką taryfę cenową. Pocztę mieszkańcom zaczęli roznosić listonosze.

10 grudnia 1857 roku pojawiły się pierwsze znaczki pocztowe, które jeszcze bardziej przyczyniły się do modernizacji poczty. Do dzisiaj jednak w jej godle widnieje trąbka. A to dlatego, że w średniowieczu z jej pomocą roznosiciele listów dawali sygnał, że zbliżają się do danej miejscowości. Sygnał dźwiękowy informował również o tym, że drogą podąża urzędnik pocztowy, którego należy przepuścić. Poza tym trąbka odstraszała dzikie zwierzęta.

Źródła:
E. Manelis, R. Samanavičius: „Vilniaus miesto istorijos skaitiniai”, str. 141

Autor pracy:
Elżbieta Rosowska – nauczyciel Alina Swatkowska
Szkoła Podstawowa w Kiwiszkach
II miejsce w Konkursie „Wileńszczyzna mą Ojczyzną”