Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL)

W maju tegoż roku Sejm Litwy przyjął uchwałę, na mocy której prawo udziału w wyborach otrzymują wyłącznie partie i organizacje polityczne. Społeczność polska nieposiadająca własnej partii stanęła przed trudnym zadaniem – zachowania Związku i jednocześnie umożliwienia swego udziału w życiu politycznym Litwy. Powołanie partii wymagało znacznego wysiłku organizacyjnego, m.in. przybycia na zjazd co najmniej 400 założycieli i to w środku lata. Nie było też pewności co do bezproblemowej rejestracji partii w Ministerstwie Sprawiedliwości.

W tej sytuacji Zarząd Główny ZPL zwołał 14 sierpnia V Nadzwyczajny Zjazd ZPL. Niedługo przed zwołaniem zjazdu powstała grupa inicjatywna powołania partii polskiej. W skład grupy wchodziło 15 osób. Koordynatorem grupy był Waldemar Tomaszewski. Na zjeździe została przyjęta, jak się okazało, słuszna decyzja: przekształcenia ZPL w organizację społeczną oraz poparcie starań grupy inicjującej utworzenie partii powołanej pod nazwą Akcja Wyborcza ZPL. W ciągu dwu tygodni przy aktywnej współpracy struktur ZPL udało się zebrać 739 podpisów założycieli, przygotować program i statut przyszłej partii oraz przeprowadzić 28 sierpnia Zjazd Założycielski.

Wreszcie 23 października, po naciskach litewskiego Ministerstwa Sprawiedliwości w sprawie usunięcia z nazwy wyrazu „Związek”, została zarejestrowana Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL).

Na zjeździe założycielskim w 1994 r. po odmowie kandydowania na prezesa partii przez Waldemara Tomaszewskiego i Fryderyka Szturmowicza w głosowaniu jawnym prezesem został Jan Sienkiewicz. W kwietniu 1997 r. na II Zjeździe AWPL było 2 kandydatów na stanowisko prezesa – J. Sienkiewicz i W. Tomaszewski. W tajnym głosowaniu pierwszy zdobył 56 głosów, – drugi 44 głosy. Prezesem został Jan Sienkiewicz. W roku 1999 na III Zjeździe AWPL zdecydowaną większością głosów – 68 do 19 na stanowisku prezesa organizacji, zmieniając Jana Sienkiewicza, stanął Waldemar Tomaszewski. Na IV i V Zjeździe AWPL Waldemar Tomaszewski został ponownie wybrany na przewodniczącego.

AWPL realizuje założenia statutowe stając do wyborów różnego szczebla – od samorządowych poprzez parlamentarne aż do europarlamentarnych w 2004 r. Niepodzielnie od przeszło dziesięciu lat Akcja Wyborcza Polaków rządzi w zdominowanych przez ludność polską rejonach: wileńskim (63 proc. Polaków) i solecznickim (80 proc. Polaków). W wyborach samorządowych w tych rejonach AWPL stale zyskuje 60-70 proc. poparcie. W kilku innych rejonach AWPL należy do koalicji rządzącej i ma wpływ na podejmowane decyzje. W ciągu całego okresu swego istnienia AWPL stoczyła wiele batalii w obronie interesów mniejszości polskiej na Litwie i wiele z nich było zwycięskich. Nieraz organizowała przed litewskim Sejmem wiece protestacyjne w obronie polskiej oświaty, języka i ziemi. Wspólnie ze Związkiem Polaków na Litwie i Stowarzyszeniem Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” przeprowadziła akcję zbierania podpisów pod projektami przychylnych dla społeczności polskiej ustaw o oświacie i mniejszościach narodowych.

AWPL dba o rozwój polskich szkół na Wileńszczyźnie jak również o rozwój gospodarczy regionu. Dzięki wspólnym wysiłkom polska społeczność na Litwie ma dzisiaj – w porównaniu z innymi społecznościami polskimi poza granicami macierzy – najmocniejszą pozycję w świecie.